بسم الله الرّحمن الرّحیم

 

تفاوت صدا سازی با سُلفژ ، تکنیک و تحریر سازی در آواز ؛

 

همانطور که در مقالۀ پیشین ( تربیت حنجره و صدا سازی ) اشاره شد ، صدا سازی با رویکرد سیستم حرکت ، ارتقاء عبارت است از خلق مجموعه ای از توانمندیهای قابل توجّه و تامّل و اعتناء در ابعاد حجم ، وسعت ، شدّت و قدرت ، جنس و رنگ ، بم ، زیر و اوج صدا در حنجره ای که از نظر عموم فاقد استعداد ظاهری است و هیچ کدام از پارامترهای مورد نیاز برای یک حنجرۀ مستعد موسیقیایی را ندارد و عموما در عالم موسیقی آوازی یک حنجرۀ کاملا بی استعداد شناخته میشود و هیچ گونه پیشرفت قابل توجّه و حرکتی که بتواند در آینده تاثیر گذاری خاصّی بر مخاطب داشته باشد ، بر آن متصوّر نیست .

ما معتقدیم که اگر چنین حنجره ای بگونه ای تغییر و تحوّل یابد ، که صدایی قدرتمند ، زیبا ، پروسعت ، پر حجم ، قابل توجّه و تامّل از خود منعکس یابد ، یقیناً مصداق عینی و حقیقی صدا سازی فعلیّت یافته است .

بنا بر این می توان گفت که وقتی واژۀ صدا سازی را بکار میبریم ، معنای ساختن را تداعی مینماید ، یعنی کیفیّتی خاص و موسیقیایی ، که در محدودۀ صوتی فرد موجود نبوده و هم اکنون ، در اثر یک فرایند ارادی ، ممارست و دانش به تغییر و تحوّلی خاص منتجّ گردیده ، موجودیّت پیدا کرده و یا خلق شده است .

امّا زمانیکه یک کیفیّتی خاصّ از صدای موسیقیایی در یک حنجره موجود باشد که به بیانی دیگر حنجرۀ مورد نظر استعدادی مورد اعتناء داشته باشد و سپس با استفاده از تکنیکهایی همچون سُلفژ ، تحریر و تکنیک سازی ، مفهوم عینی ارتقاء سطوح توانمندی در عملکردهای حنجره ای تجربه شود ، در چنین مواردی از واژۀ توانمند سازی میتوان استفاده کرد ، که قریب به اتّفاق هنر جویان ( در تمامی سبکهای آوازی ایران و جهان ) در حقیقت از تکنیکهای توانمند سازی استفاده مینمایند ، امّا به اشتباه از واژۀ صدا سازی استفاده میکنند .

بنا بر این میتوان گفت که صدا سازی ، مقولۀ متفاوتی است که ابتدا به توانایی خلق یک پدیدۀ قابل توجّه صدایی در یک حنجرۀ فاقد استعداد آوازی می اندیشد و سپس توانمند سازی ماهیّت جدید بوجود آمده را در دستور کار دارد .

انواع تکنیکهای توانمندی سازی صدا ، توانایی خلق یک صدای قابل توجّه و قدرتمند در یک حنجرۀ فاقد استعداد آوازی را ندارند و به همین دلیل و بطور معمول تنها مستعدّینی که از محدودۀ صداییِ ژنتیکالِ قابل اعتناء برخوردار هستند ، مجوّز ورود به کلاسهای آوازی را بدست می آورند .

چند نکتۀ مهم در این بین وجود دارد که باید به آن پرداخته شود .

1_ صدا در اثر خواندن مدام و یا تکنیکهایی مانند سُلفژ کلامی که روی نُتها و اصوات ، کلام گذاشته میشود و یا تحریر سازی و تمرین سایر تکنیکهای آوازی موجود ، تا اندازه ای ارتقاء سطوح توانمندی را در خود تجربه مینماید ، امّا نه در اندازه ای که چشمگیر باشد و یا در میان صداهای زیبای موجود ، جایگاهی ویژه برای خود پیدا نماید .

2_ با هر صدایی که دارید میتوانید بخوانید ! این مفهوم ، شعاری است که حتی در بسیاری از دانشکده های هنر و آواز جهانی نیز شنیده میشود و البتّه صحیح هم هست امّا مطلب مهمتر این است که ، آری هر فردی با هر صدایی که دارد میتواند بخواند ، امّا در صورت ضعف بنیادین در انعکاس اصوات و اصرار بر خواندن صرفاً با این اندیشه که با هر صدایی میتوان خواند ! الزاما آن صدا ماندگار نخواهد بود و یا الزاماً از قدرت جذب و نفوذ بالا برخوردار نخواهد شد .

یکی از دلایل موجود بودن این شعار ، عدم وجود دانش صدا سازی به مصداق حقیقی کلمه است ، چرا که اگر چنین هنری موجود بود دیگر دلیلی وجود نداشت که گفته شود ، هر کسی با هر صدایی که دارد میتواند بخواند ! با استفاده از تکنیکهای تربیت حنجره و صدا سازی ، بهترین تُنالیتۀ صدایی در حنجرۀ هر فردی که عشق و علاقه ، همراه با پشتکار و ممارست کاری را میداشت ، بوجود می آمد !

در حالیکه اینگونه نیست و کار بسیار سخت تر و پیچیده تر است و فعلاً تنها ابزاری که وجود دارد همان سه ابزار معروف ( سُلفژ ، تکنیک و تحریر سازی ) می باشد که تاثیر این ابزارها بر گستردگی صدا در سطحی چشمگیر نیست که بتواند صداهایی ماندگار و زیبا در یک حنجرۀ معمولی بوجود آورد .  

3_ جهت آگاهی از میزان تاثیر گذاری عینی و عملی تکنیکهای مرسوم در آواز و صدا سازی مرسوم در جامعۀ موسیقی کنونی و با توجّه به میزان ورودی کلاسهای آوازی ، کافیست نگاهی عمیقتر به جامعۀ موسیقی وآوازی داشته باشیم ، که چه تعداد صدای زیبا و تاثیر گذار به مصداق واقعی کلمه در جامعۀ آوازی وجود دارد ؟ ( پاسخ این پرسش را به خوانندگان واگذار مینمائیم ) !

4_ چرا آمار خوانندگان نسبت به نوازندگان بسیار پائین تر است و خوانندۀ خوب ، توانمند و تاثیر گذار در جامعه ، بسیار به ندرت به عرصۀ ظهور میرسد ؟ در حالیکه تعداد علاقمندان و شیفتگان آواز بسیار بالاتر از سازهاست ؟ آیا پاسخی غیر از اینکه توانایی عینی ، عملی و علمی جهت پرورش خوانندگان قدرتمند و تاثیر گذار را نداریم ، میتوان یافت ؟ شاید در خوشبینانه ترین شرایط بتوان گفت ، اگر هم موجود باشد در سطحی بسیار پائین و نازل وجود دارد !

و در یک جمع بندی ساده میتوان به این مطلب رسید ، که عموماً مفهوم و معنای حقیقی صدا سازی دریافت نشده و به اشتباه  صدا سازی همان مجموعه ای از سُلفژ ، تکنیک و تحریر سازیِ آوازی تفسیر شده است . در حالیکه تفاوتهای بسیاری در این بین موجود است و همانطور که اشاره شد صدا سازی یک ساخت و خلق صوت موسیقیایی در حنجره است که سابقاً حتّی بصورت بالقوّه هم وجود نداشته است ، امّا سُلفژ و تکنیک و تحریر سازی آوازی بر روی صدایی انجام میگیرد که بصورت حدّاقلّی موجود بوده و جهت رشد و شکوفایی بیشتر الزاماً از این متدها استفاده میگردد .

و کلام آخر اینکه ، همانگونه که میکل آنژ معتقد بود ، مجسّمه در سنگ و جود دارد ، من فقط زوائد و اضافات اطراف سنگ را میتراشم تا مجسّمه خود را نشان دهد ! سیستم حرکت ، ارتقاء نیز معتقد است ، صدای قدرتمند ، زیبا ، پر حجم و وسعت دار در حنجره وجود دارد و ما فقط اضافات و عوامل محدود کنندۀ آنرا از میان بر میداریم و صیقلش میدهیم و آنگاه صدای مورد نظر متجلّی خواهد شد . 

                                                                                                                                           فرهاد اصلی